Upadłość konsumencka – podstawowe zagadnienia

Upadłość konsumencka, to używane w języku prawniczym pojęcie, które dotyczy postępowania upadłościowego prowadzonego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Nadrzędnym celem tego postępowania jest w miarę możliwości doprowadzenie do całkowitego oddłużenia konsumenta, a dopiero w dalszej kolejności możliwie jak największe zaspokojenie wierzycieli. Czym zatem jest upadłość konsumencka? Niniejsze opracowanie porusza najbardziej podstawowe zagadnienia związane z omawianą instytucją.

 

Upadłość konsumencka – dla kogo?

Upadłość konsumencka można zostać ogłoszona w stosunku do osób, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Należy jednak wskazać, że konsumencką zdolność upadłościową posiadają także byli przedsiębiorcy, którzy zaprzestali prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej. Dotyczy to zarówno przedsiębiorców, którzy tę działalność wpisali do odpowiedniego rejestru, jak i tych, którzy prowadzenia takiej działalności w żadnym rejestrze nie ujawnili. Należy mieć na uwadze, że osoba fizyczna, która prowadziła działalność gospodarczą musi tę działalność zakończyć. Zawieszenie prowadzenia działalności nie pozwala przeprowadzić konsumenckiej procedury upadłościowej w stosunku do takiej osoby, albowiem nadal posiada ona status przedsiębiorcy. Upadłość konsumencka może być także przeprowadzona w stosunku do rolników, którzy prowadzą gospodarstwo rolne z wyłączeniem innej działalności gospodarczej lub zawodowej. Przedstawiony katalog konsumenckiej zdolności upadłościowej nie jest jednak katalogiem zamkniętym. Upadłość na zasadach przewidzianych dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej może zostać przeprowadzona także w stosunku do byłych członków zarządu, byłych wspólników spółek kapitałowych, a także byłych wspólników spółek osobowych.

Procedura upadłościowa przewidziana dla konsumentów.

Konsumenckie postępowanie upadłościowe może być prowadzone na dwa sposoby. O sposobie prowadzenia postępowania upadłościowego decyduje Sąd upadłościowy w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości wnioskodawcy. W przypadku, gdy sprawa jest skomplikowana, Sąd może skierować sprawę do przeprowadzenia w rozbudowanym i bardziej sformalizowanym trybie, który przewidziany jest dla przedsiębiorców. W sytuacji jednak, gdy takiej konieczności nie ma Sąd określa, że postępowanie będzie toczyło się według przepisów uproszczonego trybu przewidzianego dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Uproszczony tryb odbywa się według następujących kroków:

1. Postępowanie inicjuje wniosek o ogłoszenie upadłości

Z wnioskiem o ogłoszenie upadłości może wystąpić zarówno dłużnik, jak i wierzyciel dłużnika. Wzór wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika znajdziesz tutaj.

2. Sąd upadłościowy wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej.

Sąd upadłościowy w wydanym postanowieniu określa między innymi dane upadłego, w jakiej procedurze zostanie przeprowadzone postępowanie upadłościowe, ponadto wyznacza syndyka oraz wzywa wierzycieli upadłego do zgłaszania swoich wierzytelności.

3. Likwidacja masy upadłości przez Syndyka

Jeżeli osoba, której ogłoszono upadłość konsumencką posiadała majątek, to wejdzie on w skład masy upadłości. Oznacza to, że majątek upadłego zostanie spieniężony, z wyjątkiem składników majątkowych, które z mocy prawa nie wchodzą w skład masy upadłości. Składniki te upadły zachowuje bowiem dla siebie. Wybór sposobu likwidacji masy upadłości należy do syndyka.

4. Orzeczenie oznaczające zakończenie postępowania upadłościowego

Po upływie terminu, w którym wierzyciele mogli zgłaszać swoje wierzytelności, a także po przeprowadzeniu likwidacji masy upadłości, syndyk składa swoje stanowisko dotyczące sposobu zakończenia postępowania upadłościowego. Do swojego stanowiska syndyk dołącza między innymi stanowisko upadłego oraz wierzycieli albo informację, że wspomniane podmioty takiego stanowiska nie złożyły wraz z przyczyną jego niezłożenia. W konsekwencji Sąd upadłościowy wydaje postanowienie, które oznacza zakończenie postępowania upadłościowego. Postanowienie to określa sposób zakończenia postępowania upadłościowego, tj. poprzez:

Ustalenie planu spłaty wierzycieli

Określenie wysokości planu spłaty wierzycieli uzależnione jest od sytuacji osobistej upadłego, która dotyczy między innymi jego możliwości zarobkowych, koniecznych kosztów utrzymania siebie i osób pozostających na utrzymaniu upadłego. Czas trwania takiego planu spłaty uzależniony jest od tego, czy do stanu niewypłacalności doszło na skutek rażącego niedbalstwa upadłego, czy też okoliczności za które nie ponosi on odpowiedzialności. W sytuacji, gdy do stanu niewypłacalności doszło z przyczyn niezależnych i niezawinionych przez upadłego Sąd upadłościowy może ustalić plan spłaty na maksymalny okres 36 miesięcy. Inaczej ma się sytuacja, gdy Sąd określi, że do stanu niewypłacalności lub jego istotnego zwiększenia upadły doprowadził umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Wówczas Sąd upadłościowy ustala plan spłaty od 36 do maksymalnie 84 miesięcy. Ustalenie okresu, w którym upadły będzie zobowiązany wykonać plan spłaty zależy także między innymi od tego, w jakiej wysokości w drodze wykonania planu spłaty wierzycieli zaspokoi on swoje zadłużenia objęte planem spłaty wierzycieli.

Odmowę ustalenie planu spłaty wierzycieli albo umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.

Przywołany sposób zakończenia postępowania upadłościowego jest najmniej korzystny dla dłużnika, albowiem pomimo przeprowadzenia procedury upadłościowej, Sąd kończy postępowanie poprzez odmowę oddłużenia upadłego. Należy jednak zwrócić uwagę, że sytuacja ta ma jednak charakter wyjątkowy. Sąd upadłościowy może odmówić ustalenia planu spłaty lub umorzenia zobowiązań w szczególnych okolicznościach, które ujawnione zostały w toku procedury upadłościowej. Pierwsza z nich dotyczy sytuacji, gdy upadły do swojej niewypłacalności lub istotnego zwiększenia stopnia tej niewypłacalności doprowadził w sposób celowy. Dłużnik musiałby zatem działać ze świadomością, że jego bezprawne działalnie zmierza bezpośrednio do umyślnego spowodowania stanu niewypłacalności lub jego istotnego pogłębienia. Drugą z sytuacji umożliwiającą odmowę oddłużenia jest fakt, że co do tego samego upadłego w okresie ostatnich 10 lat przeprowadzono postępowanie upadłościowe, w którym doszło do umorzenia części lub całości jego zobowiązań.

Należy jednak zwrócić szczególną uwagę, że nawet wystąpienie powołanych okoliczności może doprowadzić do całkowitego oddłużenia konsumenta, jeżeli będzie to uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. Przedstawiony sposób zakończenia postępowania ma charakter wyjątkowy i w praktyce stosowany jest niezwykle rzadko przez Sąd upadłościowy.

Warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty

Sąd upadłościowy warunkowo umarza zobowiązania upadłego powstałe przed dniem ogłoszenia jego upadłości, a niewykonanych w toku postępowania upadłościowego, jeżeli sytuacja osobista upadłego wskazuje jednoznacznie, że nie jest on w stanie wykonać jakiegokolwiek planu spłaty, a sytuacja ta ma charakter tymczasowy. Więcej na temat warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty tutaj.

Umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty

Sytuacja ta jest najbardziej korzystnym dla upadłego sposobem zakończenia postepowania upadłościowego. Sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeżeli jego osobista sytuacja w sposób oczywisty wskazuje, że nie jest on w stanie wykonać jakiegokolwiek planu spłaty, a sytuacja ta ma charakter trwały. Upadły z momentem prawomocności takiego postanowienia Sądu upadłościowego może powrócić do normalnego życia, jak sprzed upadłości. Nie ciążą wówczas na nim żadne obowiązki względem sądu upadłościowego czy syndyka.

 

Przedstawiony powyżej przebieg konsumenckiego postępowania upadłościowego ma charakter bardzo uproszczony. W przypadku jakichkolwiek pytań zapraszamy do kontaktu telefonicznie bądź za pomocą formularza kontaktowego.